Emergency Pollination #70

Niet alleen de bijenwereld is ‘a case of emergency’. Er zijn veel ‘emergencies’ die een grote rol spelen in het leven op aarde. Heb jij een thema waar je je zorgen over maakt? Seaspiricy. Een Netflix documentaire waar massaal naar gekeken is, maar nu alweer uit beeld lijkt te verdwijnen. Active thema’s zijn voor bepaalde momenten ‘booming’ maar worden daarna weer vergeten. Wel gek eigenlijk. Aangezien deze documentaire een berekening maakt dat over ongeveer 20 jaar het leven op aarde niet meer mogelijk is. Je zou dan toch denken ‘a case of emergency’…

Je ziet ze vast weleens hangen. Rode kastjes met de tekst; ‘In Case of Emergency, Break Glass’ Beschermd achter het glas zit een noodknop, brandblusser of iets anders om je uit een noodsituatie te redden. Soms schiet bij het zien van zo’n tekst opeens een gedachte door je hoofd; ‘Hoe zou ik eigenlijk reageren? Ben ik dan de held van het verhaal, of bevries ik, en weet ik me geen raad?’

Maar een hommel, wat moeten we daarmee in tijden van nood? In de toekomst veel, denkt kunstenaar Leon van Opstal. Leon houdt zich bezig met de toekomst van het kleine. Insecten om precies te zijn. Leon vertelt: “Toen ik naar huis liep vanuit mijn werk heb ik in totaal 43 dode hommels gevonden. Onder 1 en dezelfde boom zelfs 12. Wereldwijd buigen biologen zich over de vraag waarom er zoveel insecten sterven. Niet zonder reden. Al in 2010 heeft de UN de noodklok geluid in verband met de wereldwijde afname van bijen en hommels, op sommige plaatsen zelfs met 85%. Zeer zorgelijk, aangezien veel van ons voedsel bestoven wordt door deze en andere geweldige insecten. “ Om de natuur om ons heen, en daarmee ook een groot deel van ons voedsel veilig te stellen, hebben we bestuivende insecten dus hard nodig.

In zijn kunst probeert Leon bestuivers op allerlei manieren te ‘re-animeren’. Hij geeft ze mechanische vleugels via eeuwig draaiende systemen, bewapend ze met mini-wapens of rust ze uit met een opwindmechaniek, zoals deze hommel. In 2040 geen bestuivers meer op aarde? Geen paniek. Breek het glas en draai 10 keer tegen de klok in aan de opwindsleutel. De vleugels komen langzaam op snelheid en deze hommel zoemt vrolijk door. Op naar een verse bloem. Leon wil dat elk huishouden in de wereld zijn eigen ‘Emergency Pollinator’ (noodbestuiver) heeft, voor het geval dat...

Onze ge-upgrade hommel is nog maar een eenvoudig exemplaar, als je het met sommige andere mechanische insecten van Leon vergelijkt. Bijvoorbeeld deze vlinder. Hoe vaak denk je er eigenlijk over na hoeveel stappen en processen er nodig zijn voor één ‘simpele’ beweging?

Bestuiven, hoe werkt dat eigenlijk? Een korte biologieles:

Hommels, bijen en andere insecten vliegen van bloem naar bloem en verzamelen nectar en stuifmeel, in de nectar zitten koolhydraten en het stuifmeel versterk proteïne. Beide voeding die ze aan hun larven geven. Het stuifmeel van de meeldraden van bloemen blijft aan de haren op het lijf en de poten kleven en wordt zo meegenomen. Als de insect van bloem naar bloem vliegt, komen de stuifmeelkorrels ook op de stamper van andere bloemen terecht. Is een bloem van dezelfde soort? Dan kan een bloem bevrucht worden door het stuifmeel en er bijvoorbeeld een aardbei aan de plant groeien. Zonder hommel, geen aardbei, zou je dus kunnen zeggen.

Wist je dat… Hommels een speciale persoonlijke tandafdruk achterlaten in het blad van de plant? Zo weten ze waar ze geweest zijn. Wel zo handig.

Mensen herkennen bloemen aan de kleuren, vormen, patronen en/of geuren. Maar bloemen trekken hommels vooral aan elektrische signalen. Heel simpel uitgelegd is de bloem negatief geladen en de hommel positief. De haartjes op het hommellijf bewegen zo richting de bloem en activeerden de zenuwcellen in het lichaam van de hommel. De hommel kan de aanwezigheid van de bloem dus voelen.

Hommels zijn super efficiënte bestuivers. Ze zijn lekker groot en harig dus nemen extra veel stuifmeel mee. Een hommel kan op een vlucht wel 60% van haar lichaamsgewicht aan stuifmeel meedragen. Zo van dichtbij lijkt het wel een leeuw, met wilde manen…

Stel je voor, je krimpt tot de grootte van een insect. Hoe zou de wereld om je heen er dan uitzien?

Bekijk je omgeving eens tijdje door insectenogen. En? Wat valt het meeste op?

In de film ‘Honey I Shrunk the Kids’ uit 1989, werkt uitvinder Wayne Szalinski aan zijn nieuwste creatie, een machine die mensen en voorwerpen kan doen krimpen tot 1% van hun normale omvang. Op een dag worden zijn kinderen en de buurkinderen per ongeluk alle vier door de machine verkleind tot het formaat van insecten.

De kinderen belanden in de tuin achter het huis, dat vanuit hun perspectief een oerwoud is. De tocht naar huis duurt dagen… Bekijk hier een fragment uit de film.

Alleen al in Nederland en België zijn er rond de 30 soort hommels te vinden. Het verschil zien?

Deze kaart helpt je op weg.

Het komt voor dat een hommel door al het vliegen uitgeput raakt. Vooral de koninginnen, de leiders van de kolonie, kunnen in de eerste weken na hun winterslaap soms teveel hooi op hun vork nemen. Zie je deze lente dus een hommel wat versuft op de grond of tafel zitten? Je kunt de hommel nog redden!

Neem de hommel heel voorzichtig op met een papiertje en breng haar weer op krachten met een oplossing van een half theelepeltje suiker dat je oplost in lauw water. Laat de hommel uit het water drinken. Je zult zien dat de hommel langzaam weer levendig wordt. Je helpt niet alleen het diertje, maar ook de hele kolonie.