Evolution of Theory/Theory of Evolution

Je mag dit kunstwerk aanraken. Graag zelfs. Gegarandeerd een goede foto.

Dit kunstwerk bestaat uit twee delen: de aap en het bananenmannetje. Het werk heeft ook twee namen. Van boven of op gelijke hoogte met de aap heet het beeld Evolution of Theory. Als je beneden aan de trap staat heet het beeld Theory of Evolution. Normaal gesproken eet elke aap zo’n banaan op. Hier gebeurt iets anders. ‘Het kunstwerk gaat over het moment dat een aap in de volgende staat van bewustzijn komt, zichzelf gaat namaken van een paar bananen. Je zou kunnen zeggen dat deze slingeraap de eerste slingeraap-kunstenaar is. Hij of zij krijgt een ander zelfbeeld,’ zegt Merijn. De aap realiseert zich dat hij onderdeel is van de evolutie. Net zoals de mens daarover is gaan nadenken. Merijn vindt dat de evolutietheorie zelf óók moet evolueren, zich moet ontwikkelen naar een volgende niveau van denken. ‘Ik weet zeker dat die theorie niet klopt. Er zitten allerlei gaten en aannames in, ik geloof het nooit helemaal.’

De peinzende aap hier in het LAM denkt op een nieuwe manier over zichzelf na. Ook wij mensen kijken anders naar onszelf via moderne wetenschap zoals kunstmatige intelligentie. ‘Ik vind het idee dat kunstmatige intelligentie alles overneemt zeer opwindend. Op dit moment zorgt het voor een prachtige mix van filosofie en poëzie. Ik vergelijk het graag met een kind dat net heeft leren praten. Het creëert grappige zinnen, die soms op waarheid gestoeld zijn,’ zegt Merijn. 

Dit is niet de eerste aap van Merijns hand. In 2006 maakt Merijn Monkey’s Table. Het beeld van brons en roestvrij staal staat in de buitenlucht. Op het Zoutkeetsplein in Amsterdam om precies te zijn.

In 2009 krijgt Merijn een verzoek van de kunstcommissie van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam (nu Amsterdam UMC). Maak een beeld voor de afdeling jeugd- en kinderpsychiatrie, zo luidt de opdracht. In de Chinese hoofdstad Peking ziet Merijn een circusvoorstelling met daarin een menselijke toren van wel 9 meter hoog. Zo komt Merijn op het idee voor een toren. Evenwicht zoeken heeft een relatie met psychiatrie. Als je geen evenwicht meer vindt kan je op die afdeling terechtkomen. Merijn heeft de meest uiteenlopende inspiratiebronnen. Een steigerend paard, mode-advertenties, sieraden die op pixels lijken, een auto die op slot zit aan een boomstronk. Merijn ontwikkelt zijn kunstwerk op basis van intuïtie. Alle verschillende elementen van het beeld zijn geen onderdelen van een logisch samenhangend verhaal. Je kunt er zelf betekenis aan geven. Merijn komt zelf ook in de toren voor, met uitgestrekte armen die zoeken naar balans.

Door hun uiterlijk, gedrag en gewoonten worden apen vaak met mensen vergeleken. Apen spelen al eeuwen een rol in verhalen. Bijvoorbeeld in het 16e-eeuwse verhaal Reis naar het westen van Wu Cheng’en. De aap in dit verhaal wordt uiteindelijk een god.
Een fragment uit het boek: ‘Het getransformeerde lichaam van een aap verenigt de menselijke geest. De geest is een aap - dit is de diepe waarheid.’

Bij elk nieuw kunstwerk zoekt Merijn naar kansen. Een speurtocht naar kansen om iets buiten de natuur te creëren. Iets wat de natuur overtreft. Merijn heeft bijvoorbeeld appels gemaakt met aan de binnenkant vruchtvlees van een sinaasappel. Als een nieuwsgierige onderzoeker leidt Merijn de natuur om de tuin. Dit doet hij vaker. Daardoor ontstaan hybride kunstwerken, zoals een vrucht die van twee soorten afstamt. De toeschouwer breekt met de manier van denken en kijken zoals hij gewend is.