Landschap

Een skippybal, zon, een parasol van bovenaf, 50cent of friet-alien. Een groep vrienden op het strand, koeien in een weiland, speelblokken of de skyline van New York, wat zie jij?

Emmeline de Mooij begon haar carrière als modeontwerper. Ze heeft een enorme verzameling van de meest mooie, gekke, unieke of juist hele alledaagse stoffen. Ze brengt grote stukken stof samen met kleine, verdwaalde resten en laat ze samen een verhaal vertellen.

Het verhaal lijkt in eerste instantie vooral vrolijk, bijna lief. Maar het vertelt meer dan dat. Ze bevraagt de rol van het zachte, het zorgende. De kanten die we vaak als ‘vrouwelijk’ zien. Hoe komt het dat we als maatschappij vooral waarde aan technische vooruitgang, grote gebaren, snelheid en geld lijken te hechten? Waarom hebben we minder waardering voor zorg en aandacht; ‘het zachte’?

Het werken met textiel wordt vaak gezien als handwerk of hobby, bijna nooit als kunstvorm. Toch zijn er vanaf de jaren 60 (vooral vrouwelijke) kunstenaars die textiel juist als statement gebruiken. Ze durfden het aan om textiel te gebruiken voor indrukwekkende installaties en wandobjecten. Textiel is zacht, plooibaar en uitnodigend. Een sterk contrast met de ‘macho’ uitstraling van bijvoorbeeld een groot stalen sculptuur.

Katoen, polyester, badstof, glitternylon, leer, tule, fluweel… De verschillende soorten textiel in dit kunstwerk hebben elk een eigen karakter. De gele badstof oogt bijvoorbeeld zachter en warmer dan het grijze leer. Als je de stoffen aan kon raken, zou je zelfs letterlijk een verschil in temperatuur kunnen voelen. Welke stof ben jij? Ben je lief en een beetje verlegen, zoals het lichtroze fluweel. Of juist uitbundig en een echt feest-beest, zoals de shiny glitterstof?

Het herstellen van textiel zagen ze in sommige culturen altijd al als kunstvorm. Zo repareren Japanse boeren al eeuwen hun kleding met een speciale techniek die Boro genoemd wordt. Kleine lapjes stof worden met een stiktechniek van gelijkmatige lijnen Sashiko, over beschadigingen heen genaaid. De stof wordt zo niet alleen sterker, maar ook mooier. ‘Boro’ betekent ‘lap’ of ‘vod’ en komt van de uitdrukking ‘Boro Boro’, de schoonheid in iets dat vervallen, gerepareerd of gerafeld is. Emmeline gebruikt deze techniek vaak in haar kunst. Herstelwerk is een labour of love dat tijd, zorg en aandacht vraagt.

Zacht en vol kleur. Dit kunstwerk nodigt je vrolijk roepend uit om samen in het laatste warme zonlicht van die zomerdag te komen staan. De maan hangt in de verte al klaar, voor later. Dat moment op de dag wanneer de zon bijna ondergaat, wordt magic hour of golden hour genoemd. Voor even zie je alles door een zacht goud-oranje filter. Als er op dat moment van de dag een regenboog ontstaat, filtert het licht alleen de rode, oranje en gele kleuren. Zoals de achtergrondstof in dit kunstwerk.

Wist je dat er 1978 een film gemaakt is die bijna volledig tijdens magic hour gefilmd is? Dat is nog eens time management. De film heet Days of Heaven. Benieuwd? Proef hier de sfeer.

Zie je de twee stukken tule? Ze werken als een kleurenfilter. De kleuren die erachter liggen zie je zo nét even anders.

Je kent het wel, watertandend verlang je naar een knapperig frietje. Hup, op de fiets richting de snackbar. Het gouden vet bruist. Eenmaal thuis scheur je de papieren zak open, kleffe friet dampt je tegemoet. Dat knapperige droomfrietje is ver te zoeken.

Wetenschappers van de Aristoteles-universiteit in Thessaloniki, konden dit probleem niet laten rusten. Wat blijkt? Je friet wordt het knapperigst wanneer je bakt bij een zwaartekracht die drie keer hoger is dan die op aarde. De belletjes waterdamp worden kleiner, laten dan gemakkelijker los en de frieten worden bruin en krokant vanbuiten en smeuïg vanbinnen. Deze optimale frituurzwaartekracht komt overeen met de zwaartekracht op de planeet Jupiter. “1 spacefrietje mét alstublieft”

Doen de verhoudingen van dit kunstwerk je ergens aan denken? Precies! Het lijkt een matras. Alhoewel, lijkt…? Het ís een matras. Een matras vermomd als kunstwerk. Misschien wel het meest gastvrije kunstwerk in het museum. Als je het van de muur zou halen, kun je er heerlijk zacht op dromen tussen de kunst. Gastvrijheid is een belangrijk onderwerp voor Emmeline. Hoe maak je kunst die uitnodigt, die vriendelijk is? Kun je als kunstwerk gastvrij zijn?

Hier in het LAM is gastvrijheid belangrijk. We doen er alles aan zodat jij je welkom voelt. Dat je je zó thuis voelt, dat je hier makkelijk een nacht zou komen logeren. Als jij je op je gemak voelt, kijk je met een open blik. Zo zie je meer. Dus slof volgende keer, gerust op je pantoffels naar binnen.

Stel, het kunstwerk is je gesprekspartner. Wat zou het dan zeggen? En wat zeg jij terug? Probeer het eens, zet je verbeeldingskracht aan en ga in gesprek met een kunstwerk. Je zult zien dat je op vragen komt die je anders nooit had bedacht en misschien zelfs een antwoord krijgt dat niemand anders je had kunnen geven.

Emmeline liet voor haar performance Art in Therapy, psychotherapeuten in gesprek gaan met verschillende kunstwerken. Wat zouden de diepste verlangens of grootste angsten van een kunstwerk zijn? Therapeut Yoyo van der Kooi ging bijvoorbeeld in gesprek met Maria met Kind (1635 – 1640) van Hendrick Bloemaert. Ze voerden een gesprek over moederschap, opoffering, doorgeven van leven en onvoorwaardelijke liefde.