Picknicken

Eten is sociaal. Wat doe je als je ’s avonds alleen bent? Dek je de tafel en kook je een lekker gerecht voor één persoon? Of bestel je iets ongezonds via een app en eet je het voor de TV? Als mensen alleen eten dan kiezen ze toch vaak voor dat laatste.

Alleen uit eten gaan lijkt nog ongemakkelijker. Toch zitten er voordelen aan. Alleen zijn zorgt voor meer creativiteit en meer concentratie. Los daarvan geeft het zelfvertrouwen om te weten dat je tevreden met jezelf kan zijn. Wanneer je thuis alleen eet, eet je meestal gedachteloos voor de televisie. In een restaurant heb je geen afleiding van tafelgenoten of een tv en kun je je dus veel beter focussen op het gerecht dat voor je staat. Uit een onderzoek blijkt dat steeds meer mensen het doen. De afgelopen jaren is het aantal mensen dat alleen uiteten gaat met 62% gestegen.

Dit werk gaat over het sociale aspect van het eten. Want hoe voordelig alleen eten ook is, samen eten is dat net zo goed. Eten verbindt. Er ontstaan bijna nooit bijzondere gesprekken in een wachtkamer tussen vreemden. Maar wanneer onbekenden aan tafel een maaltijd delen, wordt het contact een stuk makkelijker.

De video is het resultaat van een reeks performances die Monique Broekman organiseerde in de Willem2fabriek in Den Bosch. De grote fabriekshal toverde Monique om tot een bos waar ze picknicks organiseerde. Verschillende mensen die wel een beroep of hobby gemeen hadden gingen in gesprek over een thema wat hun verbond.

De performance ging in eerste instantie om dat gesprek. Verschillende politici gingen bijvoorbeeld tijdens hun picknick in gesprek over de kunst in hun stad. De picknicks werden gefilmd en de gesprekken konden zo worden teruggeluisterd. Deze film vloeide daaruit voort. Monique vond de interactie van de mensen, zonder dat je hoort wat ze zeggen, eigenlijk net zo interessant. Want aan de lichaamstaal kun je al veel zien; zijn de mensen op hun gemak? Zijn ze het met elkaar eens? Wie neemt de leiding? Allerlei dingen die je aan de interactie kunt afzien.

Als we praten is minimaal 70% van onze communicatie non-verbaal. Stemgebruik, lichaamshouding, handgebaren en gezichtsuitdrukking zeggen vaak veel meer dan de woorden die je zegt. Aan een gesprek dat je niet kunt verstaan kun je veel aflezen.

Een groep is duidelijk te herkennen; de naturisten. Zij gingen in gesprek over bloot zijn. De andere groepen zijn wat minder duidelijk. Er is een groep politici die het over kunst en cultuur in de openbare ruimte hadden, een groep bestuurders van fabrieken die een gesprek over industrieel erfgoed voerden en een diverse groep mensen die allemaal iets deden aan de problemen in de voedselindustrie. Herken jij de groepen mensen?

Aan de lichaamstaal zie je verschillen tussen de groepen. Zo lijken de nudisten, hoewel ze bloot zijn, een stuk meer op hun gemak dan de groep in pak. Welke verschillen vallen nog meer op?

Een maaltijd met vreemden kan gezond zijn, zelfs als het gefrituurd is. Een gesprek met vreemden kan namelijk gelukkig maken, zeggen sommige onderzoekers. Je voelt je verbonden en het vermindert stress.

Monique noemt dit kunstwerk een bewegend schilderij. Je hoort niets en het kader staat vast, daarbinnen beweegt het. De compositie van het beeld is constant in beweging, bijvoorbeeld door het pakken van het uitgestalde eten. Daar komt het woord picknick in terug. In het Franse pique nique staat ‘pique’ voor ‘iets uitkiezen’ en ‘nique’ voor ‘een kleinigheid’.

Het kunstwerk is geïnspireerd op een wereldberoemde picknick: het schilderij Le Déjeuner sur l’herbe van Édouard Manet. Het doek van de beroemde impressionistische schilder zorgde en zorgt voor ophef vanwege de naakte vrouw tussen twee geklede mannen. Misschien verklaart dat waarom er een groep naturisten aan de video meedoet. Denk je dat de drie geklede groepen ook symbool staan voor de drie andere figuren op het schilderij?

Dejeuner sur l'Herbe, Edouard Manet, 1863