Self portrait II by Manenga Kibwila (Chocolate)

In 2012 heeft Renzo iets opgericht: het instituut voor menselijke activiteiten. Dit instituut zit in Nederland, België en Congo. Het instituut wil kunst gebruiken om ervoor te zorgen dat de mensen in het dorp van de cacaoplantage in Congo meer geld verdienen. En dat de mensen een beter leven krijgen.

Als de beelden van chocola vervoerd worden, gaan ze in een wit, vierkant doosje. Van die beeldjes kunnen de makers in Congo leven. Want ze verdienen er geld mee. De beeldjes zijn zelfportretten. In het begin ziet zo’n beeld van een gezicht er precies uit als chocola. Alsof je het bij de banketbakker kunt kopen. Na een tijdje hoopt cacaopoeder zich op. Daardoor ziet de chocola er niet uit als gewone chocola. De arbeiders van de plantage worden hierdoor kunstenaars. Ze moeten heel goed naar zichzelf kijken, om zichzelf te maken. Hoe maken ze hun oren? De vorm van hun neus? Hun haar?

Het is niet duidelijk wat er gaat gebeuren als het dorp waar Renzo werkt veel rijker wordt door de beelden van chocola.
Renzo zegt: "In het begin dacht ik: dat is mijn zaak niet. Maar het is natuurlijk een onwaarschijnlijke verantwoordelijkheid. Het is sowieso problematisch dat ik het ene dorp uitkies en niet het andere. Om daarmee om te gaan is het heel belangrijk dat om eerst verantwoordelijkheid te nemen voor mijn eigen rol. Ik ben een blanke man en als ik morgen depressief word en ermee stop, houdt het hele project gewoon op."

Er is een speciaal woord voor het rijker worden van een stadswijk: gentrificatie. Dat betekent dus dat een deel van de stad bewoond wordt door nieuwe bewoners. Mensen die meer geld verdienen dan de oude bewoners van die wijk. Dit gaat misschien ook gebeuren in de plaats waar Renzo de chocoladekunstenaars laat werken.

Ken jij zelf zo’n wijk, die vroeger arm en rommelig was maar nu duur en deftig?

Armoede is de belangrijkste handel voor het werelddeel Afrika, vindt Renzo. Hij zegt iets wat pijnlijk is. Want: sommige mensen in Europa verdienen geld aan de armoede en de ellende van Afrika. Bijvoorbeeld journalisten die stukken schrijven en foto’s maken van de pijn van de Afrikaanse bevolking. Het is moeilijk om te zeggen waar dat aan ligt. Dat komt doordat het zo’n ingewikkelde zaak is. Je kunt niet naar een paar mensen wijzen zo van: het komt door jullie. Armoede heeft daarvoor gewoon te veel oorzaken.

Sommige kunst gaat echt over de kunst zelf. Dat heet: de kunst om de kunst. Bijvoorbeeld de kunst van een schilder die een heel bijzondere manier heeft gevonden om de verf te gebruiken. Of omdat hij een heel eigen techniek heeft. De kunst van Renzo is heel anders dan zulke schilderkunst. Niet alleen omdat Renzo geen schilder is, maar ook omdat zijn kunst gaat over de samenleving. Door een film te maken over arme mensen in Afrika en met arbeiders te werken, gaat Renzo’s werk over politiek, economie, zaken doen, hoe mensen denken. Zulke kunst strekt haar armen uit naar de toestand van de wereld.

Renzo zegt: "De emoties die je beleeft bij het kijken naar arme mensen, vluchtelingen en oorlog, daar wordt de wereld niks beter van. Je inleven in problemen lost de problemen van die mensen niet op. Je houdt ze er eigenlijk mee op afstand. Medelijden helpt niet. Daarom heb ik geprobeerd om het medelijden buiten de deur te houden. We denken vooral aan onszelf. Daarom staan we machteloos. Ik heb de taak op me genomen om dat te vertellen, daar niet over te liegen. We staan machteloos omdat we onze macht niet willen opgeven. Ook ik ben gehecht aan mijn rechten, aan zekerheid, aan erkenning."