Stove

Thomas bouwt niet alleen plekken na van oude kunstenaars. Hij haalt plaatjes en inspiratie overal vandaan. Bijvoorbeeld uit artikelen in kranten of andere nieuwsberichten.

Zo heeft hij ook een foto van de tafel waar zangeres Whitney Houston haar laatste maaltijd at, nagebouwd en gefotografeerd.

Zie jij welke foto van Thomas is?

In verschillende interviews met Joseph Beuys zien wij hem zitten aan deze keukentafel. Pratend, aardappelen schillend vertelt Joseph over creativiteit en het kunstenaarschap. In 1967 richtte Joseph enkele verenigingen op. Het belangrijkste doel daarvan was om creativiteit te bevorderen in het dagelijkse leven. 'Jeder mensch ist ein Künstler.' Het leven is kunst en iedereen is een kunstenaar.

Thomas bouwt kartonnen modellen aan de hand van foto's van de werkelijkheid. Deze modellen fotografeert hij vervolgens weer. Hij speelt met zijn beeld met de vraag wat is fotografie. Is fotografie een afbeelding of een verbeelding?

De beeldtaal van het karton, de afwezigheid van de mens, de smetteloze indruk, de afwezigheid van slijtage maken zijn foto's koel en tijdloos.

Een wereld die alleen maar op een foto getoond kan worden.

Eenmaal een foto van Thomas gezien, dan herken je zijn werk op andere plekken uit duizenden. 

Klik op de afbeelding voor de ontmoeting tussen Joseph Beuys en Andy Warhol.

Dit is de keuken van de Duitse kunstenaar Joseph Beuys (1921-1986). 

Joseph is een van de belangrijkste en invloedrijkste kunstenaars van de twintigste eeuw. Hij was zowel kunstenaar als politiek activist. Hij tekende en maakte objecten en installaties van bijzondere, ongebruikelijke materialen en werkte als een bezetene.

In 1974 liet hij zich onder de titel I like America and America likes me drie dagen lang met een coyote opsluiten in een galerie in New York, een – ook voor Beuys persoonlijk – ingrijpende verkenning van de relatie tussen mens en de natuur. 

De vader en moeder van Thomas zijn beide kunstenaar en zijn opa was architect. Op de kunstacademie kiest Thomas de richting beeldhouwen. 

Hij maakte op de academie realistische kartonnen modellen om de kijker op het verkeerde been te zetten en te bevragen wat nu realiteit is.

Door Joseph Beuys is fotografie onderdeel van de kunstacademie in Duitsland geworden en kan Thomas ook die richting kiezen.

Wat overkomt je bij het zien van dit kunstwerk? Denk er even over na voor je het verhaal over Thomas gaat lezen. Nu ben je nog niet bevooroordeeld.

In zijn fotografie speelt Thomas een spel. Dat spel gaat over fotografie als afbeelding. Of als verbeelding van wat we om ons heen zien. Thomas bouwt kartonnen modellen op basis van de werkelijkheid. Die modellen fotografeert hij vervolgens weer. Je kijkt naar een nagebouwde keuken van karton en papier.

Thomas maakt bouwwerken van papier en karton. Die nagebouwde situaties worden ensceneringen genoemd. Deze ensceneringen zijn gebaseerd op reproducties - nabootsingen - in de media. Zo’n foto wordt, zoals je ziet, op groot formaat afgedrukt. Zijn manier van werken maakt Thomas een beeldhouwer en fotograaf. Je zou kunnen zeggen dat Thomas ook een ontwerper en misschien zelfs een bouwvakker is. Een heel bijzonder soort bouwvakker, dan.

Als Thomas zijn kartonnen model heeft gefotografeerd en tevreden is, vernietigt hij het. De foto vormt het kunstwerk, niet de gebouwde installatie. Alles wat je op de foto’s van Thomas ziet, is zorgvuldig door hem gemaakt. Maar de driedimensionale modellen bestaan niet meer. 

Zodra er geen mens of dier op een afbeelding te zien is, wordt een beeld vlug levenloos. Want mensen en dieren zorgen voor actie en energie. Dat wil niet zeggen dat een kunstwerk zonder mens of dier meteen saai is. Zeker als je weet dat deze keuken een nagebouwde constructie is, ga je anders kijken. Je vraagt je andere dingen af dan wanneer er wel mensen te zien zijn. Mensen trekken nou eenmaal de aandacht. Thomas heeft de mens die op het oorspronkelijke beeld stond hier weggelaten in zijn versie.

‘We realiseren ons hoe de wereld eruitziet door modellen,’ zegt Thomas. Je staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar we leven de hele tijd met modellen. In de wetenschap en de media. Zelfs de weersvoorspelling is een model. Zonder modellen zouden we binnen een paar tellen totaal in de war raken. Ze geven ons houvast. Misschien zijn poppenhuizen daarom aantrekkelijk, voor kinderen en volwassenen. Ze plaatsen ons leven in perspectief.

Het is niet makkelijk om iets na te maken. Niet als je iemand wil overtuigen, tenminste. Of je nou tekent, schildert of een bestaande plek namaakt, zoals Thomas.
Het woord kunst heeft meerdere betekenissen. Een daarvan is: vaardigheid, handigheid. Het wil zeggen dat je iets beheerst. Iets namaken kan je een kunst noemen. Het vereist precisie en vakmanschap.

Thomas maakt een zogenaamde fantasiewereld, die ineens echt lijkt te zijn. Dat geeft het beeld een andere lading. Het wordt niet snel helemaal duidelijk waar je naar kijkt. Het is een raadselachtig spel tussen nep en echt.

In 2003 maakt Thomas de foto 'Lichtung'. Je ziet op de foto een geheimzinnige open plek in een donker bos. De Nederlandse vertaling van Lichtung is open plek (in het bos). Helder zonlicht schijnt door de bladeren, het geeft de foto een dromerige sfeer. Dit is een bekend kunstwerk van Thomas.

In 2009 is in het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam de tentoonstelling Nationalgalerie. Daarin zijn foto’s van Thomas te zien met Duitsland als onderwerp. In 25 kunstwerken vangt Thomas de geschiedenis van zijn geboorteland Duitsland. Want Thomas werd in 1964 geboren in München, de hoofdstad van de Duitse deelstaat Beieren. Thomas vraagt twee Duitse kunstenaars om te reageren op zijn werk. Dat zijn toneelschrijver Botho Strauß (1944) en filmmaker Alexander Kluge (1932). Samen wekken zij de geschiedenis van Duistland tot leven. 

Er is een kunstwerk in het LAM met dezelfde naam als dit werk van Thomas: Stove. Het staat in de zaal hieronder. Maar de titel is dan ook het enige wat de kunstwerken met elkaar gemeen hebben. Want het gele fornuis onder een glazen kap straalt iets totaal anders uit dan deze foto van Thomas…

In het Groningse dorp Spijk moeten in 1977 huizen gerenoveerd worden. Er worden tijdelijke huizen van karton neergezet: wisselwoningen. Ze worden in delen uit de kartonfabriek aangeleverd en met bouten bevestigd. De wisselwoningen worden op een lichte fundering van betontegels neergezet. Met rubberstrips worden de naden tussen alle elementen waterdicht gemaakt. Honingraad zorgt voor stevigheid en een goede isolatie. Het gekozen karton is watervast. De buitenmuren en dakpanelen zijn extra beschermd door een waterafstotende verflaag. In het karton zijn chemicaliën verwerkt die brandveiligheid verzekeren.

Kunstenaar Joseph Beuys is een inspiratie voor Thomas geweest toen hij aan dit werk begon. 

Actieve kunstenaar
Joseph Beuys was een Duitse kunstenaar, die leefde van 1921 tot 1986. Joseph werkte hard in zijn leven. In totaal heeft hij wel 15 duizend kunstwerken gemaakt. Een optreden van Joseph is erg beroemd geworden. Het heet: 'Hoe je aan een dode haas schilderijen uitlegt'. Het optreden was in 1965 in Düsseldorf.

Voor iedereen
Joseph wilde dat zoveel mogelijk mensen zijn kunstwerken konden zien. Niet alleen de elite van de kunstwereld. In een interview zei Andy Warhol dat Joseph president van Amerika zou moeten worden. 

Beroemde quote
Dit beeld van de keuken met rode stoelen komt uit een documentaire. In die documentaire vertelt Joseph zijn gedachte over zijn idee 'Jeder mensch ein Kunstler' (Ieder mens een kunstenaar). Maar in plaats van Josesph te laten zien, toont Thomas iets anders. Hij zet een bordje met boter op tafel.

Karton is dik papier dat bestaat uit meerdere lagen. Daardoor is karton zwaarder dan papier. Er bestaan verschillende soorten karton. Strokarton wordt gemaakt van het restproduct van stro. Vormkarton is een uit hergebruikte papierpulp gemaakt karton dat in een bepaalde vorm is geperst. Turfkarton is karton waarvoor turfvezel als grondstof wordt gebuikt. Golfkarton bestaat uit drie lagen. Het is dik, licht en buigzaam, vooral in één richting. Vouwkarton wordt gemaakt van oud papier, dennen- en populierenhout. Massiefkarton wordt gemaakt van oud papier.

De keuken is het hart van het huis. Bij feestjes is het in de keuken vaak het gezelligst. Een keuken zegt ook vaak iets over de gebruikers, het is een privéplek. Vraag jij van tevoren of je iets mag zoeken/pakken in andermans keuken?