Surinaams-Amsterdamse keuken

Erik zet elk kastje open en fotografeert de inhoud, zodat het deurtje buiten beeld blijft. Elk kastje is een aparte foto. Elke foto is apart geprint en in het LAM aan de muur geplakt door Erik zelf. Kastje na kastje, op de juiste plek, als een puzzel. Zo ontstaat er weer een volledige keuken, die is opgebouwd uit tientallen losse, onbewerkte foto’s. Een paar keer heeft Erik de deurtjes van de keukenkastjes eraf gehaald, voor het gemak tijdens het fotograferen. Maar dat maakt voor het beeld niet uit. De laatjes zijn van bovenaf gefotografeerd.

Veel mensen schrikken wanneer Erik de inhoud van hun keukenkastjes wil fotograferen. Het voelt intiem aan als iemand dat doet. Misschien zelfs een beetje alsof iemand je uitkleedt. Veel mensen ruimen op voor het oog, zodat het netjes lijkt. Het ordenen van de kastjes hoort daar niet bij. Mensen zijn niet gewend dat de inhoud van hun kastjes wordt prijsgegeven. Het is een menselijke neiging om je druk te maken over wat anderen van je denken, je te schamen als het niet netjes is. De keukenportretten die Erik maakt zijn de naakte waarheid. Het enige wat Erik vraagt is of ze medicijnen - als die er liggen - met het etiket naar achteren willen zetten, zodat die niet in het oog springen.

Grofweg zijn er warme en koude keukens. De warme keuken is gezellig, een plek waar je graag komt. Pannen die veel gebruikt zijn en doorleefd kookgerei staan onder handbereik. Op het fornuis pruttelt een pan geurende soep. De oermoeder of grootmoeder met een bloemetjesschort zwaait hier de scepter. De tegenhanger is de koude keuken. Gemaakt uit strak design. Keramische messen, een ijskast die ijsklonten produceert en een computergestuurde stoomoven. Het is de droomkeuken in een modern stadsappartement. Natuurlijk zijn er nog allerlei tussenvormen te bedenken, maar dit kan je de uitersten in keukenland noemen.

Zie je de witte gezichten links van de afzuigkap? Niet bepaald vrolijke mannetjes. Toch zijn ze op een bepaalde manier clownesk door hun expressie. Het zijn uien- en knoflookpotten.

Je ziet maar een klein stuk van de woonkamer. Je weet daardoor natuurlijk niet zoveel over de mensen die hier wonen, wat hun smaak is en wie ze zijn. Het kan leuk zijn om een karakterprofiel op te stellen van de mensen die hier wonen. Gebruik de keuken als leidraad. Je krijgt vast visioenen over de woonkamer, de slaapkamer, de badkamer.

Erik fotografeert niet alleen keukens in Amsterdam, maar ook in New York. Daar ziet hij bij iemand twee Grolsch-beugelflessen op het aanrecht staan. Dat vindt Erik leuk, het bier komt uit de Achterhoek, de streek waar Erik zijn wortels heeft liggen. Zo zie je hoe klein de wereld eigenlijk is.

Voordat Erik keukens bij mensen thuis fotografeert, heeft hij een kennismakingsgesprek met de keukeneigenaren. Hij fotografeert dan nog niets. Erik wil graag weten hoe de keuken er gewoonlijk uitziet. Zo voorkomt hij dat mensen opruimen en schoonmaken voordat hij terugkomt om te fotograferen. Hij weet tenslotte hoe de keuken er normaal gesproken uitziet.

Door te zien wat iemand in keukenkastjes bewaart kom je veel te weten. Door in kastjes te kijken leer je bijvoorbeeld iets over de structuur en de organisatie van degene die de keuken gebruikt. Misschien is diegene een gemakzuchtige kok, staan er veel aanmaakpakjes in de kast. Of het is iemand met een voorliefde voor kruiden of suiker. Kristalsuiker, poedersuiker, vanillesuiker, basterdsuiker. Of iemand heeft een tik van de molen en heeft een enorme hoeveelheid appelmoes verstopt. Is het een stiekeme verslaving, een guilty pleasure? Wat de binnenkant van kastjes natuurlijk altijd verraadt, is of iemand netjes is. Ook de verdere leefwijze kan je opmaken uit de inhoud van keukenkastjes. Iemand met heel weinig servies geeft waarschijnlijk nooit een groot diner voor vrienden en familie.
Je kan ook een indruk krijgen van hoe intensief de keuken gebruikt wordt. Barsten de kastjes van de spullen of is het maar een karige bedoeling? Wat je ook kan doen, is een blik werpen op de producten. Zitten er veel spullen bij die over de uiterste houdbaarheidsdatum heen zijn? Dan is er een kans dat de keuken niet dagelijks wordt gebruikt. Of je hebt te maken met een wel erg verstrooide chef…
Natuurlijk moet de keuken ook schoongemaakt worden. Iemand die handschoenen gebruikt is misschien meer gericht op hygiëne dan iemand die het met blote handen doet. Tenzij diegene natuurlijk smetvrees heeft.

In deze keuken staan twee weckpotten. In de ene pot zitten boerenjongens: rozijnen op brandewijn. In de andere pot zie je iets anders. Misschien weet jij wat het is?

De keuken wordt regelmatig het kloppend hart van een huis genoemd. Mensen koken, zitten, hangen en tafelen er. Uren brengen ze daar door. Daar is de hartslag van het huis, het levendige centrum.

Misschien zie je op dit kunstwerk wel producten die typisch Surinaams zijn. Of Amsterdams. Dat is tenslotte de titel van dit kunstwerk…

Dat Erik keukens fotografeert betekent niet automatisch dat hij een goede kok is. Hij kan niet goed koken. Dat zorgt er regelmatig voor dat zijn vrouw en hij elkaar aankijken. ‘Wat doen we vandaag met de voedselkwestie?’ vraagt de een aan de ander.

IKEA Zweden heeft 4 boeken van Erik besteld.

Tijdens het fotoproject realiseert Erik zich hoe zijn netwerk eruitziet: ‘kaaskopperig en heel wit,’ noemt hij het zelf.

‘Ik merkte dat iedereen toch een beetje in zijn eigen bubbel zit. Terwijl in de keukenkastjes bij bijna iedereen allerlei culturen terug te vinden zijn,’ zegt Erik.

Inmiddels is Erik een eersteklas keukenkastjesmonteur. Wat wil je, na zoveel kastjes onttakelen en weer in elkaar zetten.

De Engelse televisiekok Nigella Lawson heeft over dit kunstproject van Erik getweet.

Sebastian Anton Kneipp (1821-1897) wordt geboren als zoon van een wever. Hij is een priester uit Beieren en een van de grondleggers van de natuurgeneeskunde.
In 1846 krijgt hij tuberculose en leest een boek over watertherapie van Johann Siegmund Hahn uit 1743. Als antwoord op het lezen probeert Sebastian zichzelf te genezen. Na experimenten ontdekt hij dat een koud bad gevolgd door een flinke inspanning heilzaam is. Hij bedenkt de Kneippkuur, een hydrotherapie die gebruik maakt van water, temperatuur en druk. Behalve cosmeticaproducten verkoopt het merk ook thee.

Wil je meer keukens van Erik zien? Klik hier. Zijn eigen keuken heeft hij óók gefotografeerd.