Table III

Op dit schilderij is veel te zien; borden, bestek, eten en dwalende mensen. De schaal klopt alleen niet. Zouden de mensen heel klein zijn, of het eten heel groot? Wat denk jij?

Dit schilderij hoort bij de serie ‘the earth and the sky’, waarin Alexander Bobkin verschillende landschappen schildert. De mensen in deze landschappen worden deel van het landschap zelf, vastgelegd op het moment van beweging. Aan een landschap kan je niet zien uit welk jaar het komt en zo ook niet in dit landschap. In welk jaar denk je dat dit werk zich afspeelt? Of is het nog niet gebeurd en speelt het zich in de toekomst af?

Alexander werd in 1952 geboren in Rusland. Om specifieker te zijn; in Novokoeznetsk een klein dorpje in Siberië. Dat betekent dat Alexander geboren werd in de communistische Sovjet Unie. Hij had daardoor een hele andere carrière dan veel kunstenaars in het Westen.

Voor Alexander gaat schilderen niet om het uiterlijk van iets goed na te schilderen. Het gaat hem om wat daarachter schuilgaat. Hij noemt dat de ‘innerlijke werkelijkheid’. ‘Wat je schildert is niet belangrijk, de ‘mentale’ werkelijkheid erachter geeft leven aan een kunstwerk.’

Nadat Alexander aan een beroemde kunstacademie in Jaroslavl, een plaatsje niet ver van Moskou, had gestudeerd, keerde hij terug naar Siberië. Daar ging hij weer wonen en werken in zijn geboorteplaats. Af en toe maakte hij reizen door het uitgestrekte Siberië. Hij ontmoette daar de inheemse volkeren en raakte geïnspireerd hun mythes en verhalen.

De dorpen waar hij op zijn reizen kwam hadden vaak nog een sjamaan. In de rituelen die de sjamanen deden ontdekte Alexander, zoals hij zelf zegt, ‘een nieuwe werkelijkheid’. Zo hielpen de sjamanen hem om beter de ‘innerlijke werkelijkheid’ te schilderen waar hij naar op zoek was.

Kunstenaar zijn in de Sovjet Unie betekende dat je niet helemaal vrij was om te maken wat je wilde. In eerste instantie moest een kunstenaar grote, vaak politieke, werken voor de staat maken. Daarnaast kon de kunstenaar, mits het binnen de regels van de communistische partij paste, werken aan eigen projecten. Als dat mooi werd bevonden kon de kunstenaar stappen maken. Eerst werd het werk in de stad tentoongesteld. Dan kon een werk verkozen worden om de stad te vertegenwoordigen op een provinciale tentoonstelling. Daarna kwam een regionaal niveau en als hoogste niveau een landelijke tentoonstelling in Moskou.

Op de academie was Alexander, naast tekenen en schilderen gespecialiseerd in etsen. Bij etsen wordt er een tekening in een laagje was op een metalen plaat gekrast. Vervolgens wordt de plaat met zuur behandeld en daarna op papier gedrukt. Hoewel hij succes had met zijn etsen kreeg hij er steeds minder plezier in, hij miste de spontaniteit en de vrijheid die tekenen en schilderen hem gaven.

Alexander was een van de kunstenaars die snel naam maakte; van de stad, naar de provincie en de regio waarna zijn werk te zien was op tentoonstellingen in Moskou. Tegen die tijd konden buitenlandse galeries ook de Sovjet kunst zien en werd het mogelijk om internationaal te exposeren. Het duurde dan ook niet lang voordat Alexander in 1990 een uitnodiging voor een tentoonstelling in Londen kreeg. Hij zag zijn kans schoon en vluchtte. Een visum voor Engeland kreeg hij niet, maar wel voor Nederland.

Het idee was om via Nederland naar Londen te reizen. Alleen lukte het ook niet om vanuit hier een visum te krijgen. Wat eigenlijk een tussenstop had moeten zijn, is sinds 1991 dus al de woon- en werkplek van Alexander.

Bobkin omschrijft dat hij in Nederland een tweede leven kon beginnen als kunstenaar. ‘Toen ik in Nederland ging wonen, besloot ik alleen nog maar te schilderen en tekenen; grafiek had ik al genoeg gemaakt. Ik begon aan mijn tweede leven als kunstenaar. Ik zag het als een kans; niemand kende mij hier.’ Als jij een tweede leven kon beginnen, hoe zou dat er dan uitzien?

In de animatiefilm Het regent gehaktballen tovert een uitvinder water om in eten. Wat ‘simpel’ begint met een cheeseburgerregen, gaat verder met een paleis van drilpudding en pannenkoeken die zorgen voor schooluitval. Als jij mocht kiezen, welk eten zou jij graag zo groot willen zien als een wolkenkrabber?

 

still uit de film Het regent gehaktballen, 2009