The Cowan Paradox

is de titel van dit kunstwerk. Dat is een best bijzonder onderzoek met een onverwachte ontdekking over je brein en huishoudelijke taken. Sjef van Beers speelt ermee in zijn kunstwerken.

Minder is méér?

Volgens cognitiewetenschapper Nelson Cowan kunnen we in ons werkgeheugen maar 3 tot 5 dingen tegelijk vasthouden. Niet tientallen, niet zelfs 7 zoals lang gedacht werd. En toch voelen we ons vaak ‘volledig bewust’ van wat we zien. Dat is de paradox.

Meer hulp, minder rust?

We hebben afwasmachines, robotstofzuigers en boodschappenapps. Alles om tijd te besparen. Maar in de praktijk lijken we juist steeds drukker met het huishouden. Volgens het Cowan-paradox komt dat doordat ons brein, ondanks alle technologie, maar een paar dingen tegelijk actief kan verwerken.

Lege ruimte, snel gevuld

Wanneer een taak uit handen wordt genomen, ontstaat er mentale ruimte. Maar die blijft zelden leeg. We vullen haar meteen met iets nieuws: een extra klus, een extra planning, een extra verwachting. Technologie geeft vrijheid, maar onze geest haat stilstand, en dat zet ons werkgeheugen onder druk.

De paradox van efficiëntie

Hoe efficiënter onze hulpmiddelen worden, hoe meer we proberen te doen. We laten ons leiden door de gedachte: “als het sneller kan, dan moet ik méér kunnen doen.” Het gevolg? Overbelasting in plaats van verlichting. Het Cowan-paradox toont die zelfversterkende cirkel scherp.

Je ziet het pas als je het doorhebt

Ons brein vult de gaten automatisch op. Je denkt dat je alles ziet in een kunstwerk, een ruimte of een landschap – maar kijk je écht goed, dan zie je telkens iets nieuws. Dat heeft gevolgen voor hoe we kunst ervaren. Wat zie je eigenlijk, en wat denk je te zien?

Kunst als spiegel van je aandacht

Het Cowan-paradox maakt duidelijk: kunst kijken is niet passief. Het is een actieve dialoog tussen je ogen, je brein en je geheugen. En elke keer dat je kijkt, krijg je iets anders terug. Niet omdat het werk verandert, maar omdat jij verandert.

Kijk opnieuw. En opnieuw.

Bij het LAM museum draait alles om kijken, ontdekken en verwondering. Het Cowan-paradox laat zien waarom dat zo fascinerend is: kijken is nooit klaar. Dus loop gerust nog een rondje – je werkgeheugen heeft plek voor iets nieuws.

Technologie als verlengstuk of afleiding?

Handscanners maken winkelen efficiënter, maar ze veranderen ook je aandacht. In plaats van te kijken naar producten, aanbiedingen of verpakkingen, richt je je op het schermpje. Wat mis je als je kijkt, maar niet ziet? Misschien meer dan je lief is – en dat maakt technologie extra intrigerend in ons dagelijks leven.

De kunstenaar

Sjef van Beers (1993) is een kunstenaar en ontwerper, actief op het snijvlak van technologie, internetcultuur en interactieve media. Hij rondde in 2017 zijn Bachelor in Interaction Design – tegenwoordig Design Art Technology – af aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem.